مراحل رشد و تکامل اینترنت را باید در قالب وب های سه گانه از جهان مجاز تا حقیقت دانست چه آنکه از نظر تاریخی فضای مجازی مراحل سه گانه ای را به شرح زیر تا به امروز  پشت سر گذاشته است:  

 

وب1: خبرهای آمده را انسان استفاده می کرد. مانند خبرگزاری ها. 

 

وب 2: افراد هم تولید کننده و هم مصرف کننده بودند مانند تولید وبلاگ و وب سایت؛. 

 

وب 3: فضای آنلاین است مانند شبکه های اجتماعی که امروزه برخی از آن ها بالای یک میلیارد کاربر ( بالاتر از هر شبکه ماهواره ای) دارد. که آسیب های مرتبط با فضاهای نوپدید شبکه های اجتماعی به صورت جداگانه در یادداشت دیگری در آینده بررسی خواهد شد. 

 

نکته مهم آنکه فضای مجازی نسل سوم، در حقیقت دیگر فضای مجازی نیست، حقیقت مجازی است. زیرا در این فضا می توان برحقیقت افراد و وروح وروان آن ها تاثیر گذاشت. 

 

در کنار مزایای پیش گفته، آسیب های متعدد فردی و اجتماعی آن را نیز نباید از نظر دور داشت همان گونه که از سوی منابع رسمی همواره در این باره اعلام و هشدار داده می شود. از جمله اهم آسیب های این فضای نوظهور را به صورت محدود این گونه می توان برشمرد:   

 

1-وجود بالای200 هزاز ویروس رایانه ای، در یافت نزدیک به 80/ پیام های آنلاین افراد 13 تا 17 سال از افراد ناشناس، حمله هکر ها هر 39 ثاتیه یک بار به کامپیوتر های متصل به اینترنت و خطرات آشکار و پنهان دیگری که هر لحظه در حال افزایش است.

 

2- به دلیل روبرو شدن کاربران با جذابیت و تنوع غیر قابل وصف در جستجوهای اینترنتی و عدم امکان تحلیل یافته ها، سر درگمی و بحران معرفتی و رنگ باختن اخلاق و معنویت در کنار دلبستگی های کاذب، از دیگر آثار فراگیر جهت مخاطبان عمومی این فضا به حساب می آید.    

 

3- به صورت خاص تر درمباحث فرهنگی، عدم توجه به مالکیت فکری و معنوی افراد و سازمان ها در حوزه های مختلف علمی و هنری بدون هرگونه رد پای مسئولیت پدیر و تعهد آور و همچنین به چالش کشیدن نرخ مطالعه کتاب و مجلات معتبر و به طور طبیعی ورشکستگی صاحبان این گونه مشاغل، می تواند از نتایج ناگوار فضای مجازی اخلاق زده باشد. 

 

4- و در سطح کلان تر و استراتژیک باید توجه داشت از آنجا که اینترنت فضای جولان و قدرت نمایی کشورهای طراح و پردازنده آن است، طبیعی است که هم در صدد القای فرهنگ خود بر دیگر فرهنگ ها و عقائد باشند و هم مکاتب و تفکرات مخالف خود را بر نتابند و به انحای متعدد به تقابل با آنها برخیزند، از این رو با توجه به اینکه مدیریت اطلاعات این گونه فضاها در اختیار آنهاست، میبینیم بسیاری از اخبار در موتور های بزرگ جستجو گر، مربوط به اسلام هراسی است. اما در سوی دیگر فیلم های ضد اسرائیلی معمولا حذف و کنار گذاشته می شود. 

 

با توجه به نکات فوق و  آسیب های پیش گفته، به چند راهکار ( که در حقیقت یادآوری به حساب می آیند) جهت استفاده سالم تر از این فضا بخصوص برای جوانان عزیز اشاره می شود: 

 

1-به بحث های دینی و اعتقادی که علم واطلاعات کافی درباره آن ها نداریم حتی الامکان به عنوان طرف بحث و مناظره ورود نکنیم، بخصوص در تالارها  وانجمن های گفتگو که این گونه بحث ها برای کسانی که مسلط بر مسائل دینی و مذهبی نیستند گاه شکننده است، زیرا بوده اند جوانان متدین و معتقدی که با انگیزه دفاع از باورهای مذهبی خویش به این فضاها کشیده شدند اما به خاطر عدم توان مقابله و جواب به سیل هجومی شبهات وارده از سوی مخالفان، صدماتی در حوزه باورهای اعتقادی و روحی بر آن ها وارد شد.  

  

2-آشنایی با افراد ناشناس در فضای مجازی را زمینه ارتباطات خارج از این فضا مانند دوستی وازدواج قرار ندهیم، این هم از آسیب های جدی و پردامنه دنیای اینترنت بوده، که گاه موجب اغفال جوانان شده، یا مواردی از آن ها که به قصد ازدواج مسیر ارتباط را ادامه دادند، و به آسیب های متعددی گرفتار شدند. 

 

3- مطالب و نکات بدست آمده از فضای مجازی را نباید مبنای قضاوت و تصمیم گیری خویش قرار دهیم، چرا که امروزه یکی از راه های گسترش شایعه در مسائل سیاسی، اجتماعی و حتی پزشکی استناد به برخی از این اخبار و حوادث به فضای عمومی اینترنت و همچنین شبکه های اجتماعی بوده، در حالی که این گونه منابع نمی توانند از اعتبار و قوت لازم برخوردار باشد، که این خود آسیب های اجتماعی و اخلاقی متعددی را در پی خواهد داشت. که به حراج گداشتن آبروی دیگران یکی از آن هاست. 

 

4- استفاده از سایت ها و مجموعه های علمی شناخته شده داخلی و بین المللی مرتبط با رشته و علایق علمی، فرهنگی و اجتماعی راهکاری موثر در سلامت روانی افراد جامعه خواهد بود. امروز در دنیا و ازجمله در ایران پایگاه های بسیار ارزشمندی در حوزه های مختلف علمی، اجتماعی و صنفی طراحی و راه اندازی شده است. که برای سلیقه ها وگرایش های مختلف جامعه قابل استفاده است. 

 

امید است جوانان عزیز با درک درست از این نعمت و فرصت فراهم آمده که قابلیت های مثبت فراوان آن غیر قابل انکار بوده و درحقیقت چاقویی دو لبه است، ضمن بهره برداری های لازم، ازآسیب های فردی و اجتماعی آن بتوانند خود را مصون و سالم نگهدارند. که این با مدیریت خانواده ها و نهادینه کردن اصول اخلاقی و اعتقادی میسر خواهد بود.